Tüze (Özet) : Tüze, her şeyden önce bir düzen demektir. Ama hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçeklesevinçli bir düzen değildir. Tüze, toplum süresince insanoğluın hakikat nasıl davrandıklarını değil, nasıl davranmaları gerektiğini gösterir. Tüze, kendisine uyulmak ve uygulanmak ciğerin vardır. Hak kıymeti dolayısıyla, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene vurmak, sosyal yaşamın gerçekleşmesini yağdırmak icap. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Tüze düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin alınsına kabul edilmesi ve uyulması gereken, mutlak akıllıca kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabilinden, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle toplum süresince insanoğluın davranış ve davranışlarının tüze kurallarına uymaması, her çağ mümkündür. “İşte tüze, adam davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir dizge, bir bütündür.” İnsan-adam, adam-huy ilişkilerinin insanlığın partner çıkarı ve huzuru ciğerin evrensel ilkelerle güvence altına hileınmasıdır. Tüze, adamlık seviyesi ciğerin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birgani düşünüm ortaya atılmıştır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, toplum sözleşmesi, huy ve insanoğlu olarak belirten ufuklerdir. Tüze Nedir Tüze, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun partner iyiliğini yağdırmak için konulan ve umum gücüyle desteklenen kaide, kazanç ve kanunların hepsidür. Henüz münteşir bir tanımıyla tüze, adalete yönelmiş sosyal yaşlakin düzenidir. Tüze Lafız Demeı Tüze kelimesi Arapça “kazanç” kökünden gelir ve kazanç kelimesinin çoğkoca olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Zenciçda “kazanç” kelimesinin çoğkoca “beddua’kak”tır. Türk Anahtar Kurumu’na için tüze kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım ancakü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun dışında hukukun “haklar” fehvaı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk fehvaında da kullanılır. Uran Demeı Tüze dönemden döneme değiştiği ciğerin hala doyurucu bir tanım strüktürlamamıştır. Kant “Tüzeçular hala hukukun tanımını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok kabul edilen tanımı ise: “Belli başlı bir zamanda belli başlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mevki zoruna (müeyyide) ilgilanmış kurallar hepsidür.” Ilmî bir disiplin olarak tüze, kendi süresince asliye olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun eşhas arası ilişkileri laf kayran kısmına Özel Tüze, eşhas ile mevki yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Hep Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Tüze, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna cevap Temel Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku umum hukukunun kellelıca zir dallarıdır. Tüze Kuralları ve Özellikleri Hukuku özge toplumu düzenleyici kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik mevki tarafından güvenceye hileınmış ve cebri yapmış oldurımlara iye olmasıdır. Tüze kuralları adam davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun eder yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle benzer nitelikteki cemi durumlarda uygulanması esenlanır. Yaptırım (Müeyyide) Tüze kayranında yapmış oldurım umum gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek ciğerin kullanılır. Tüze düzenini esenlamayı ve korumayı lakinçlayan yapmış oldurımlar gene tüze düzeninin öngördüğü şekilde namına getirilir. Maddi ve içsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yapmış oldurımlar bu durumları çelmek ciğerin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, mahpus ve dünyalık cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, vurgun metres; algı hukukunda algı ve gümrüksüzçılık cezaları kabilinden ayrımlı tüze dallarında ayrımlı yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müntesip çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; zihini bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik değil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek yahut siyasi ufukleri tüze biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali adalet olan tüze, genel olarak şu şekilde tanımlanabilir: “Tüze, adalete yönelmiş sosyal bir yaşlakin düzenidir.” Bu tanımdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu namına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun sosyal yaşamı düzenleyip insanoğluın barış ve güvenlik süresince bir arada yaşamalarını esenlamaktır. 2. Uygulama Yarar (Sosyal İhtiyaçların Içinlanması) Hukukun kılgı amacını, sosyal gerçeklik belirler. Tüze bu fonksiyonu ile toplum süresince yaşayan insanoğluın, birbirleri ile ihdas etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanoğlunun strüktürsından kaynaklanan gereksinimlerinı alınlamaya çhileışır. Tüze bu fonksiyonu ile tevellüt, tezevvüç, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek tüze düzeni yaşamın asliye gerçeklerini görmezden gelemez. Tüze düzeni, insanoğlunun natürel strüktürsına ve bundan müterakki gelen gereksinimlerine mutabık yürütmek zorundadır. Tüze önemli ölçüde, kazançlı gerçeklere de vabestedır; kazançlı gereksemelara uymalı ve onları alınlamalıdır. 3. Hak Tüze bu fonksiyonu ile belli başlı bir organizasyon altına aldığı toplumsal ihtiyaçları, özü salt bir muadele düşüncesi olan adalet ölçüsüne vurarak doğruluk kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaca tanımıyla adalet, “bir muadele düşüncesi”dir. “Hak, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yürütmek üzere dü ayrımlı anlamda kullanılır. Hak esasta ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet fehvaında şahsi bir özelliği deyimler. şahsiyet her çağ haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni iletmek uğrunda kesiksiz ve değalışverişmez bir çaba gösterir. İşte bu davranış ve çabayı gösteren adalet, özne (süje) ile müntesip oluşundan ötürü öznel (sübjektif) adalet olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir adalet fehvaı vardır. Nesnel adalet, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği takanak biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte tüze kayranında hukuki eder olarak sözcük konusu olan adalet de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü tüze, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve alacaklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Maşer ciğerindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini ciğerermiş kurallar cemiü olarak tüze, bu değerlendirmelerde adalet ölçüsünü kullandığı ve dökmek durumunda bulunmuş olduğuna için, adaletin böylecene, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Tüze normlarında adalet acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Bulunan tüze ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü adalet fehvaı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm tüze sistemine ve sistemlerine hâkim mevcut, nesnel ve salt bir eder niteliğindeki adalettir. Tüze bir toplum düzenini ciğererir. Hukukun varlık nedeni de adalettir; lazım bulunan düzeni esirgemek, gerekse onu değalışveriştirmeyi meşrulaştırmak ciğerin her çağ adalete kellevurulur. Nesnel ve kanun üstü adalet hukukta alınmıza oturmuş tüze düzenlerinin asli örneği, olması gereken tüze fehvaında tüze idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile adalet, bulunan tüze düzenlerinin kendisine mutabık olup olmadığı açısından bir eder ve değerlendirme ölçüsü evet. Gine bu özelliği ile adalet, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun görüntülemek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile olumlu ve olumsuz alınlıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon balans süresince olduklarında, adil bir tüze düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Alışılagelen olarak tüm tüze normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak tüze, hem adaleti gerçekleştirecek, hem sosyal yaşlakin uyacak, hem de bu sosyal yaşamın barış süresince sürebilmesi ciğerin bir düzen görünümünü esenlamaya çhileışacaktır.
İlk Yorumu Siz Yapın